info
Rikkert Zuiderveld verbreedt mijn perspectief
Soms zou ik wensen dat ik zijn woorden de mijne kon maken. Omdat hij precies dat verwoordt wat ik denk. Hij legt mij de woorden om mijn gevoel te omschrijven in de mond. Het lijken mijn gedachten die ik van papier lees. Ik zou het dus precies zo kunnen zeggen, maar Rikkert Zuiderveld was mij stappen voor. Hij legt in korte gedichten en kleine vergezichten de vinger op mijn zere plekken. Dat wat ik niet onder woorden kan brengen, neemt hij van mij over en voor mij waar. De smart van deze tijd is universeel. Mijn gedachten zijn zijn woorden. En andersom. In zijn woorden vind ik mijn gedachten terug.
In de bundel "Kleine vergezichten" zijn de kleine gedichten verzameld, die eerder werden gepubliceerd in het blad Visie van de EO. De Evangelische Omroep waar Zuiderveld en zijn vrouw Elly Nieman werden ingelijfd toen ze vanuit de hippiecultuur het licht zagen en in de Heer kwamen. Niet iedereen was daar zo van gecharmeerd, vooral de progressieven onder ons vonden het maar een vreemde carrière switch. Maar het echtpaar Zuiderveld-Nieman danste vrolijk door het Nederlandse muzieklandschap en hebben zich tot de dag van vandaag staande gehouden zonder het zicht op God kwijt te raken. Na verloop van tijd zijn ze geaccepteerd en is Rikkert het geweten van Nederland geworden. Het geweten dat er een hoger iemand is die op deemoedige manier deze wereld laat leven. Er zijn veel vragen aan die Vader in de hemel, Rikkert heeft ook wel zo zijn twijfels en op dagen een minder groot geloof. Maar telkens weer wordt hij aan zijn lange grijze haren bij de les getrokken. Vindt hij in zijn woorden de weg terug.
Het evangelie ligt niet dik bovenop de 6-regelige verzen. De dichter slaat mij niet met God en gebod om de oren. Maar de geest en de bezieling van waaruit de inspiratie stroomt ademen door de woorden. Woorden van hoop, woorden van weten, woorden van troost. Rikkert Zuiderveld is een tekstdichter waarvan de gerijmde regels meestentijds in liedjes op muziek werden gezet. Het pad van protestlied heeft hij daarin eigenlijk nooit verlaten. Eerst in de jaren 60 van de vorige eeuw, toen alles nog rozengeur en maneschijn scheen. Maar niets bleek minder waar. In zijn liedjes schopte hij wel tegen schenen en zat als een vreemde vogel te zingen op de trottoirband. Gaandeweg is dat gebleven, het zich keren en afzetten tegen de algemene waarden en normen, die niet de zijne zijn ingegeven door de waarheid in dit leven. Samen, Elly en Rikkert, fleurden zij kerkdiensten en samenkomsten op en nog kleuren zij het landschap van het protestantse geloof.
Na al die jaren minder gejaagd, een theatertour als afscheid moest door de coronapandemie voortijdig worden afgebroken. Maar ik heb de cd en dvd nog, dus verwarm mij aan teksten en muziek uit decennia aan optredens. En soms pak ik nog weleens een oude elpee uit de kast, om de geliefde klanken en zeker in mindere mate de teksten vanaf mijn platenspeler te horen. Jazeker, ik ben fan. Maar dat kleurt mijn kijk niet. Ik blijf objectief. Maar het geeft je altijd wel een blij gevoel, dat werk van Zuiderveld en Nieman, ook al lijkt het buiten nog zo donker. Even blij als toen ze hippiekinderen waren, welhaast een leven lang geleden. Dat stempel hebben ze gehouden. En nog krijg ik het warm vanbinnen, wanneer ik dan nu de teksten in de nieuwe bundel lees en op me in laat werken.
De korte gedichten lezen makkelijk door. Het is geen zware poëtische kost, maar het zijn ook geen lichtvoetige rijmelarijen. In eenvoudige taal is de waarheid zoals Rikkert deze ervaart omschreven. Gedichten die je wel vaker dan één keer moet lezen om de woorden te laten landen. Andere heb ik meteen door en passen eenvoudig in mijn emotie. Ze sluiten meer dan eens aan bij mijn gedachte en gevoel. Als tekstdichter moesten de woorden van Zuiderveld in zijn liedjes ook meteen vallen, want een vers komt maar eenmaal langs - hoogstens laat een refrein zich nogmaals klinken. Dus de strekking moet bij het beluisteren duidelijk zijn. Want je kunt het niet meteen nog eens over horen, terwijl op papier je snel nog eens kunt over lezen.
Die vaardigheid van ter zake verwoorden echoot door in de gedichten. De kunst om snel aan te spreken, in enkele woorden en zinnen het doel van het gedicht te vatten. Niet meteen is het raak in de eerste vier regels, maar de afsluitende twee regels maken het dan duidelijk. De bezieling ligt er steeds dik bovenop. Het plezier van leven, het genot in het geloof. Met humor weet Rikkert zijn zienswijze te omschrijven. Vaak relativeert een kwinkslag grote onderwerpen als strijd en vrijheid, liefde en de omgang met God.
Het lijkt me niet eenvoudig om een zo groot aantal verzen in een enkele bundel evenwichtig bij elkaar te brengen. Het kan een opsomming in de tijd zijn of een rangschikking naar thema. Zuiderveld koos voor een alfabetische volgorde op titel. Een beste keus, want zo blijft ieder vers even belangrijk en is er geen sprake van de eerste en de laatste in rangorde. Bij het lezen van de bundel schreef ik meerdere paginanummers op, om de woorden daarvan nog eens weer door te nemen. Deze schenen mij meer aan te spreken, maar staken er niet boven het maaiveld uit. Ik zou ze willen citeren hier, naspreken, Rikkert’s woorden in mijn mond nemen. Maar ik doe het niet, want de andere lezers van deze bundel moeten er hun eigen heil en zegen in vinden. Ik heb er voldoende gevonden.
“Kleine vergezichten”, korte gedichten van Rikkert Zuiderveld. Uitgave Ark Media, Royal Jongbloed, 2021.
Tekst: Jurjen K. van der Hoek
Zie ook weblog KUNST-stukjes: jurjenkvanderhoek.tumblr.com
